Savaşçı Olmak İçin Erkek Olmaya Gerek Olmadığını Gösteren Kadınlar: Dahomey Amazonları - Şeyma Bodur

Savaşçı Olmak İçin Erkek Olmaya Gerek Olmadığını Gösteren Kadınlar: Dahomey Amazonları   

Şeyma BODUR       

Biz ataerkil toplumda kadınların korunmaya muhtaç, zayıf, duygusal yönleri ağır basan, annelik dürtüleriyle hareket eden bireyler olarak temsil edilmesine fazlasıyla alıştık. Toplumsal cinsiyet normları o kadar içselleşmiştir ki koruma, savaşma, silah kullanma erkeklerin yapabileceği, daha doğrusu yapması gereken meziyetler diye kabul edilirken bunları kadınların yapması çok ütopik geliyor kulağa. Kadın savaşçı... bunu ancak çizgi roman kahramanlarında, çizgi filmlerde ya da filmlerde görebiliriz. Bildiğimiz savaşçı kadınlar; Xena (Zeyna) savaşçı prensens, Lara Croft İngiliz arkeolog aynı zamanda hazine avcısı, her türlü kurşun saldırısını karşılayıp tekrar düşmanlarına geri gönderen Wonder Woman, yine Marvel yapımı Black Panther filmindeki Dora Milaje… Hepsi kurgusal karakter, yapımlar. 

Ama artık bunun ütopik olmadığını biliyoruz. Gerçek hayatın savaşçı kadınları… Dahomey Amazonları. Hepsi kadınlardan oluşan bir ordu. Biraz daha yakından inceleyim bu savaşçıları. Kimlerdir Dahomey Amazonları? Nasıl ve ne zaman kurulmuşlardır?

Bu kadınlar günümüzde Benin olarak bilinen Batı Afrika’daki Dahomey Krallığı’nın koruyucularıydı. Biz onları Dahomey amazonları olarak bilmekteyiz, onlar ise kendilerine kendi dillerinde “N’Nonmiton” (annelerimiz) demekteydiler.[1] Batı Afrika’da sömürgeciliğe karşı savaşmış, hayatları pahasına topraklarını savunmuşlardır.

19. yüzyılda çok ses getiren bu kadınlar orduya katılabilmek için çeşitli atletizm ve işkenceye, dayanıklılık testlerine tabii tutulmaktaydılar. 10 gün ormanda sadece pala ile hayatta kalma gibi çeşitli eğitimler almışlardır.[2] 8 yaşından itibaren orduya girmeye hak kazanmakta, zorlu eğitimleri tamamladıktan sonra da ordunun savaşçılarından biri olmaktaydılar. Orduya gönüllü olarak giren kadınlar veya kız çocukları olduğu gibi bazı kadınlar da baskın karakterleri sonucu kocalarına boyun eğmedikleri, erkek hegemonyasını kabul etmedikleri için kocaları tarafından bizzat orduya teslim ediliyordu.[3] Çünkü bu kadınlar doğuştan savaşçı ruhlu, baskın karakterli oluyorlardı. Bu yüzdende herhangi bir baskı altına alınabilecek karaktere, yapıya, ruha sahip değillerdi.

Bu savaşçı kadınlar orduya girdikleri andan itibaren kralla evli olmuş oluyorlardı. Ama hepsi kralla evli olmalarına rağmen hayatlarını savaşmaya adadıkları için klasik evlilik hayatı yaşamıyor ya da çocuk doğurmuyorlardı. Hatta hayatlarını bakire olarak sonlandırıyorlardı. Kralla evli oldukları için de hayatları garanti altında ve sadakatlerini kanıtlamış olmaktaydılar. Tek amaçları krallıkları olan Dahomey’i ve krallarını korumaktı. Bu kadınlardan kimi tüfek kullanmada kimi ise ok kullanmada çok iyiydi.[5]

Tek tek kralın koruyucusu veya kralın eşi olarak anılan bu kadınların bu kadar cesur ve büyük savaşçılar olmaları, yaptıkları fedakarlıklar yine de onların kimlik sahibi olmasına yetmemiş, varlıkları sadece kralın eşi veya savaşçısı olarak görülmeye mahkûm kılınmıştır. Tüm bu yaşadıklarına rağmen gözü kara olan bu savaşçılar kral tarafından geri çekilme emri verilmediği sürece savaş alanını terk etmiyor, yenilgiyi hiç şekilde kabul etmiyorlardı.[6]

Fransa’nın sömürgelerini genişletip Dahomey’i de içine aldığında başlayan savaşta Fransız ordusu bu savaşçı kadınlardan çok korkuyordu. İlk zamanlarda kadın diye güçlerini çok hafife alan Fransız askerler bu kadınlar tarafından açık hedef haline gelmiştir. Fransız – Dahomey Krallığı arasındaki savaşta Fransızların ancak makineli tüfekleriyle yardıma gelen yabancı birlikleri sayesinde galip geldiği ve Amazonların çoğunun yaşanan bu savaşta hayatlarını kaybettiği bilinmektedir.[7] Yaşayan son Amazon kadını da 1979 yılında 100 yaşında hayatını kaybetmiştir.[8]

---

[1] Melis Kabay (2016) "Dahomey Amazonları: Tarihin en çok korkulan kadın savaşçılarıyla tanışın”, Gaia Dergi, https://gaiadergi.com/dahomey-amazonlari-tarihin-en-cok-korkulan-kadin-savascilariyla-tanisin/amp/

[2] Çağla Tanrıverdi (2021) “Marvel'in Wakandalı Kadın Savaşçıları Kurgu Değil: İşte Gerçek Hayattaki Dahomey Amazonları'nın Hikayesi”, Web Tekno, https://www.webtekno.com/black-panthere-konu-olan-dahomey-amazonlari-h109415.html

[3] Gamze Akdemir (2020) "Kara kıtanın Amazonları”, Cumhuriyet Gazetesi, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kara-kitanin-amazonlari-1745193

[4] Milliyet (2021) “Düşmanlarına korku salan kadın savaşçılar: Dahomey Amazonları”, https://www.milliyet.com.tr/galeri/dusmanlarina-korku-salan-kadin-savascilar-dahomey-amazonlari-6592054/2

[5] Melis Kabay (2016) "Dahomey Amazonları: Tarihin en çok korkulan kadın savaşçılarıyla tanışın”, Gaia Dergi, https://gaiadergi.com/dahomey-amazonlari-tarihin-en-cok-korkulan-kadin-savascilariyla-tanisin/amp/

[6] Melis Kabay (2016) "Dahomey Amazonları: Tarihin en çok korkulan kadın savaşçılarıyla tanışın”, Gaia Dergi, https://gaiadergi.com/dahomey-amazonlari-tarihin-en-cok-korkulan-kadin-savascilariyla-tanisin/amp/

[7] Çağla Tanrıverdi (2021) “Marvel'in Wakandalı Kadın Savaşçıları Kurgu Değil: İşte Gerçek Hayattaki Dahomey Amazonları'nın Hikayesi”, Web Tekno, https://www.webtekno.com/black-panthere-konu-olan-dahomey-amazonlari-h109415.html