Liberya İç Savaşı’nı Durdurmak ve Barışı Sağlamak İçin Cinsellik Grevi

 Liberya İç Savaşı’nı Durdurmak ve Barışı Sağlamak İçin Cinsellik Grevi

Emine Dilan Yılmaz

Son dönemlerde, özellikle son on yılda, kadınların barışı sağlama ve devam ettirme süreçlerinde daha aktif bir rol almaya başladıklarını gözlemleyebiliriz. Bu anlamda, Birleşmiş Milletler başta olmak üzere, pek çok uluslararası kurum, kadınları politik karar alma ve barışı sağlama süreçlerine daha fazla dahil etmeye yönelik çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca, ulusal düzeyde de, pek çok kadın kuruluşu, savaşı durdurma, barışı sağlama ve koruma sürecine yönelik çalışmalar yürütmektedir.

Bu anlamda, İkinci Liberya İç Savaşı’nı durdurmak için kadınların girişimiyle başlatılan ve başarılı bir şekilde sonuçlanan barış hareketini inceleyeceğim. Barış hareketi, 2003 yılında, Liberya’nın başkenti Monrovia’da, “Liberya Kadınları Barış İçin Toplu Eylem” ismiyle başlatılmıştır. Eylem, Leymah Gbowee ve Comfort M. Freeman tarafından düzenlenmiştir. Eylemi, diğer barış hareketlerinden ayırt edici kılan ise, cinsellik grevinin, kadınlar tarafından, savaşı durdurmak için bir strateji olarak kullanılmış olmasıdır. Eylem, sessiz ve şiddetsiz protestolar eşliğinde sürdürüldü. Eyleme, Liberyalı Müslüman ve Hristiyan kadınlar birlikte katılım gösterdiler.

Liberya Kadınları Barış İçin Toplu Eylemi, Liberya Cumhurbaşkanı Charles Taylor’u bir toplantı yapmaya zorladı. Toplantının ardından Charles Taylor, Uzlaşma ve Demokrasi İçin Birleşmiş Liberyalı isyancılar ile müzakere etme konusunda, Gana’daki barış görüşmelerine katılma sözü verdi. Liberya kadınlarından oluşan bir delegasyon ise, barışı sağlama amacıyla, savaşan gruplara baskı uygulamak için Gana’ya gitti. Gana’daki barış görüşmeleri sırasında iki yüz kadın odayı kuşattı, müzakerecilerin odadan çıkmasına izin verilmedi ve müzakereciler odadan ayrılmaya çalıştıklarında, kadınlar kıyafetlerini çıkarmak ile onları tehdit ettiler.

Liberyalı kadınlar, yürüttükleri bu barış hareketi ile birlikte, Liberya hükümetine karşı, siyasi bir güç haline gelmiş oldular. Liberyalı kadınların yürüttüğü barış hareketinin sonunda, 14 yıldır süren iç savaşa son verilmiş ve barış anlaşması sağlanmış oldu. Barışın sağlanmasının ardından Liberyalı kadınlar, Ellen Johnson Sirleaf’ın iktidara gelmesine yardımcı oldular. Böylece Sirleaf, Afrika’da seçilen ilk kadın devlet başkanı oldu.

Liberyalı kadınlar, yürüttükleri barış hareketi sürecinde, savaşa katılmamaları için, savaşan erkek partnerleri ile cinsel ilişkide bulunmayı reddettiler. Liberyalı kadınların barış hareketi, genel olarak cinsellik grevinin, savaşı durdurmada başarılı bir strateji olması ile adını duyurdu. Liberyalı kadınlar tarafından, savaşı durdurmak için kullanılan bu strateji, dünya kamuoyundan eleştiriler de aldı. Bazı kadınlar, Liberya’daki barış hareketinin başarısını yalnızca cinsellik grevine mal etmenin, kadınları aşağılamak anlamını geleceğini savunmaktadır. Buna ek olarak, cinsellik grevi, yalnızca erkek partnerler ile cinsel ilişkiyi reddetmek anlamına gelmeyen, daha kapsamlı bir grev olduğu nedeniyle de eleştirildi. Bu eleştirilere göre, cinsellik grevi, kadınlar tarafından erkeklere sağlanan yiyecek, giyecek ve temizlik gibi pek çok eylem konusunda grev gerçekleştirilmesi yoluyla yapılmaktadır.

Burada, Feminist Teorinin, yalnızca kadına yüklenen toplumsal roller olarak tanımladığı ev işlerinin, kadınların görevi olarak tanımlanması eleştirilebilecek başka bir durumdur, ancak şunu göz önünde bulundurmak gerekiyor ki, cinsellik grevi, her ne kadar Liberyalı kadınların barış eylemi sürecinde ön plana çıksa da Kızılderililer ve Antik Yunan tarihinde ortaya çıkmış bir eylemdir. Bu anlamda cinsellik grevinin eski bir tarihe dayanması ve geleneğini dayandığı tarihi dönemden aldığı gerçeği unutulmamalıdır. Elbette cinsellik grevi, günümüzde kadının toplumdaki rolünün değişmeye başlaması ile ve coğrafi, kültürel etmenler ile şekillenen bir eylemdir.

Cinsellik grevinin, Liberyalı kadınların barış eylemi sürecinin bir parçası olmasının yanında önemli olan temel husus, kadınlar tarafından gerçekleştirilen barış eyleminin başarılı bir sonuç alması ve eylemin organizasyonu konusunda girişimde bulunan Leymah Gbowee’nin 2011 yılında Nobel Barış Ödülü almış olmasıdır. Son olarak, Liberya’da kadınlar tarafından gerçekleştirilen barış eyleminin, Afrika’da ve dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan çatışmalarda, kadınlara savaşı durdurma anlamında örnek olduğunu söyleyebiliriz. Bu noktada cinsellik grevinin, kadınların seslerini duyurabilmeleri için dikkat çekici bir araç olarak kullanıldığını görüyoruz.